Nemrut Dağı Tümülüsü

108 s, s/b resimler, Türkçe

Osmanlı arkeolojisi ve mu¨zeciligˆinin kurucusu Osman Hamdi Bey’in Nemrut Kazısı ve hemen ardından Sana^yi-i Nefi^se hocalarından Osgan Efendi ile birlikte Fransızca yayınladıkları Le Tumulus de Nemroud-Dagh (Nemrut Dagˆı Tu¨mu¨lu¨su¨) adlı kazı raporu, arkeoloji tarihimizde c¸ok o¨nemli bir do¨nu¨m noktasını olus¸turur.

Osman Hamdi Bey’in 1883’te yaptıgˆı bu kazı, Edhem Eldem’in tanımıyla adeta Alman arkeologlarıyla bir “kazı kapma” yarıs¸ı sonunda bas¸arıyla gerc¸ekles¸tirildi. C¸u¨nku¨ 1881’de Bagˆdat Demiryolu ic¸in incelemelerde bulunan Alman mu¨hendis Karl Sister, Nemrut tu¨mu¨lu¨su¨nu¨ bulunca ertesi yıl Alman arkeolog Dr. Puchstein hemen Nemrut’a tırmanıp, ilk incelemeleri yaparak burasının Kommagene kralına ait oldugˆu sonucuna varır.

Ne var ki, tu¨m bu gelis¸meleri yakından izleyen Osman Hamdi Bey, yanına Osgan Efendi’yi de alarak, yanında is¸c¸ilerle iki bin metreyi as¸kın bir yu¨kseklikte olan Nemrut’a ulas¸arak, c¸alıs¸malara bas¸lar.

Elinizdeki bu kitapta, Osman Hamdi’nin bu¨yu¨k heyecanını, c¸alıs¸ma azmini, tu¨kenmeyen enerjisini ve hepsinden o¨te arkeolojiye olan tutkusunu duyacaksınız. Tu¨mu¨lu¨steki c¸ogˆu bas¸ları du¨s¸mu¨s¸ dev heykelleri inceler, kaidelerinden, oturus¸ bic¸imlerine, kollarına kadar o¨lc¸er; yazıtlardaki metinlerin kopyalarını c¸ıkararak okunmalarını sagˆlar. Tu¨mu¨lu¨su¨n do¨rt bir yanında heykeltıras¸ Osgan Efendi ile kos¸us¸turan, is¸c¸ilere talimatlar veren Osman Hamdi Bey, bir yandan da kazının yaratacagˆı sonuc¸ları du¨s¸u¨nmektedir.

Nemrut Kazısı bu anlamda Osman Hamdi Bey’in 1874’ten beri su¨regelen ve bir su¨ru¨ eksigˆinin yanısıra yabancı kazılara “imtiyazlar” tanıyan A^sa^r-ı Atika Nizamnamesi’nin degˆis¸mesine ve kendi hazırladıgˆı, yurtdıs¸ına tarihi eser c¸ıkarılmasını o¨nleyen maddeler de ic¸eren 1884 tarihli Nizamname’yi c¸ıkarmasına zemin hazırlar. Ancak bundan da o¨te kazının yarattıgˆı en o¨nemli sonuc¸ Osmanlı arkeolojisinin mes¸ruiyetini kazanması olacaktır.

Tu¨rk Arkeoloji ve Ku¨ltu¨rel Miras Enstitu¨su¨, Tu¨rkc¸e c¸evirisi ilk kez yapılan Nemrut Dagˆı Tu¨mu¨lu¨su¨’nu¨ sunmaktan gurur duymaktadır.