Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri

Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, yeni kitabı Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri’nde, çağdaş koruma uygulamalarını yönlendirmek için geliştirilen uluslararası ilkeleri, yaklaşımları irdelerken; bir yandan da oluşturulması gereken bilimsel altyapıyı açıklamaya çalışıyor. Zeynep Ahunbay, seçtiği ulusal ve uluslararası örneklerle, tarihi yapıları tanımaya, hastalıklarını teşhise ve koruma ilkelerine dayalı doğru seçimler yapmaya yardımcı olacak bilgiler paylaştığı kitabı hazırlama gerekçesini şöyle özetliyor: 

“Ülkemizin zengin kültür mirasının korunması için adeta bir seferberlik yaşanıyor. Devletin sorumlu kuruluşları yanında, belediyeler, sivil toplum örgütleri kültür varlıklarının korunmasına kaynak sağlamaktalar. Halkın kültür mirasına sahip çıkması, korumayla ilgilenmesi, gönüllü, bilinçli çabalar yürütülmesi olumlu gelişmeler. Dileğimiz, iyi niyetle girişilen onarımların bilgiyle desteklenmesi, vasıflı ekiplerce özen ve sabırla yürütülerek, başarılı sonuçlar elde edilmesidir. 

Restorasyon, basmakalıp bilgilerle, sıradan işçilikle yapılan basit bir tamir işi değildir. Başarıya ulaşmak için sistematik bilgiye, analitik gözlem yetisine sahip disiplinlerarası ekiplerle çalışılmalıdır. Koruma eyleminin aşamalarının planlanması, uygulamaların yönetimi ve izlenmesi mesleki deneyim ve birikim gerektirmektedir. Nasıl anatomi bilmeyen bir hekime insanları ameliyat etme yetkisi verilmiyorsa, tarihi yerleşmenin katmanları, bileşenleri hakkında bilgi sahibi olmayan, geleneksel yapı malzemelerini, tekniklerini, tarihi yapı tiplerini, taşıyıcı sistemleri tanımayan, karşısındaki tarihi yapıyı okuyamayan bir mimar veya mühendise de kültür mirası emanet edilmemelidir. 

Kültür mirasını koruma, bilgi ve deneyim gerektiren bir konudur. Genç mimar ve mühendislerin alanda karşılaşacakları sorunlara hazırlanmaları, konuları bilimsel yöntemlerle inceleme ve eleştirel bir bakışla değerlendirme yetisi kazanmaları önemlidir. Seçeneklerin titizlikle irdelenmesi ve değerlendirilmesi alışkanlığı edinilmelidir. Bilgi, sabır, özen ve sevgiyle yaklaşılması ve incelenmesi gereken kültür varlıklarını koruma alanına yönelen gençlere başarılar diliyorum.”

Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri, “Türkiye’de Koruma Uygulamaları Yapan Kurumlar; Yetki Alanları ve Çalışma Yöntemleri”, “Koruma Teknikleri İle İlgili Uluslararası İlkeler”, “Koruma Eğitiminde Temel İlkeler”, “Koruma Teknikleri”, “Arkeolojik Alanların Korunması” ana bölümlerinden oluşuyor. Ayrıca kitabın sonunda verilen “Uluslararası Tüzük, İlke, Belge, Bildirge ve Kılavuzlar” ile “Sözlük” bölümleri ise kültür mirasını koruma konusunda ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyenler için rehber niteliği taşıyor.

256 s, renkli resimler, Türkçe.

TÜRKİYE’DE KORUMA UYGULAMALARI YAPAN KURUMLAR; YETKİ ALANLARI VE ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ

KORUMA TEKNİKLERİ İLE İLGİLİ ULUSLARARASI İLKELER

• Venedik Tüzüğü
• Venedik Tüzüğü’nü İzleyen Uluslararası Sözleşme ve Tüzükler (1964-2018)

KORUMA EĞİTİMİNDE TEMEL İLKELER

• Koruma Konusunda Yaygın Eğitim ve Kapasite Geliştirme Çalışmaları

KORUMA TEKNİKLERİ

• Tarihi Yapılarda Görülen Bozulmalar, Nedenleri ve İncelenmeleri 
• İç Nedenler
• Dış Nedenler
• Hasarların İncelenmesi ve Belgelenmesi
• Hasarların İncelenmesinde Kullanılan Teknikler
• Sürekli Bakım ve Risklere Hazırlık
• Sürekli Bakım
• Risklere Hazırlık
• Sağlamlaştırma
• Zeminle İlgili Sağlamlaştırma Çalışmaları
• Malzemelerin Konservasyonu - Sağlamlaştırılması
• Taşıyıcı Sistemin Sağlamlaştırılması
• Bütünleme 
• Bütünleme İçin Malzeme Temini ve İşçilik
• Sağlıklılaştırma - Rehabilitasyon
• Yeniden Kullanım - Uyarlama
• Temizleme
• Kent ve Yapı Ölçeğinde Temizlik
• Kirli Yüzeylerin Temizliği
• Taş Yüzeylerin Temizliği
• Demir Öğelerin Temizliği
• Ahşap Yüzeylerin Temizliği
• Yeniden Yapım - Rekonstrüksiyon
• Çağdaş Ek
• Taşıma

ARKEOLOJİK ALANLARIN KORUNMASI

• Arkeolojik Sitler İçin Koruma İlkeleri
• Türkiye’de Arkeolojik Mirasın Yasal Koruma Altına Alınması ile İlgili Düzenlemeler
• Koruyucu Envanter ve Tescil Çalışmaları
• Mülkiyet Sorunları
• Bayındırlık Projeleri
• Arkeolojik Sitlerde Turizm ve İmar Faaliyetleri
• Araştırma, Belgeleme, Sürekli Bakım
• Koruyucu Çatılar
• Yeniden Yapım - Rekonstrüksiyon
• Çağdaş Kullanımlar
• Alan Yönetimi
• Arkeolojik Mirasın Geleceği İçin Öneriler

EKLER: ULUSLARARASI TÜZÜK, İLKE, BELGE, BİLDİRGE VE KILAVUZLAR

• Ek 1. Venedik Tüzüğü (1964)
• Ek 2. Savaşta Yok Olan Anıtların Yeniden Yapımı ile İlgili Dresden Bildirgesi (1982)
• Ek 3. Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi (ICOMOS, 1990)
• Ek 4. Anıtların, Yapı Gruplarının ve Sitlerin Korunması ile İlgili Eğitim ve Öğretim İçin Kılavuz (ICOMOS, 1993)
• Ek 5. Nara Özgünlük Belgesi (1994) 
• Ek 6. Segesta Bildirgesi (1995)
• Ek 7. Anıtların, Yapı Gruplarının ve Sitlerin Belgelenmesi İçin İlkeler (ICOMOS, 1996) 
• Ek 8. Uluslararası Kültürel Turizm Tüzüğü (ICOMOS, 1999)
• Ek 9. Tarihi Ahşap Yapıların Korunması İçin İlkeler (ICOMOS, 1999)
• Ek 10. Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü (ICOMOS, 1999)
• Ek 11. Özgünlük ve Kültürel Mirasın Rekonstrüksiyonu Üzerine Riga Tüzüğü (2000)
• Ek 12. Mimari Mirasın Analizi, Korunması ve Strüktürel Restorasyonu İçin İlkeler (ICOMOS, 2003)
• Ek 13. Duvar Resimlerinin Korunması / Restorasyonu İçin İlkeler (ICOMOS, 2003) 
• Ek 14. Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması ve Yönetimiyle İlgili Valetta İlkeleri (ICOMOS, 2011)
• Ek 15. Endüstri Mirası Sitleri, Yapıları, Alanları ve Peyzajlarının Korunması İçin ICOMOS-TICCIH Ortak İlkeleri - “Dublin İlkeleri” (2011)
• Ek 16. Tarihi Ahşap Yapıların Korunması İçin İlkeler (ICOMOS, 2017)
• Ek 17. Kamusal Arkeolojik Alanların Yönetimi İçin Salalah Rehberi (ICOMOS, 2017)

Sözlük
Kaynakça