İstanbul 1600 Yıllık Bir Müzedir Kent ve Mimarlık Üzerine İstanbul Yazıları

372 s, Türkçe.

Türkiye’nin yetiştirdiği, dünyaca ünlü mimarlık tarihçimiz, “Hocaların Hocası” olarak da tanımlanan Prof. Doğan Kuban’ın “İstanbul 1600 Yıllık Bir Müzedir” başlıklı kitabı YEM Yayın’dan çıktı.

Kitap, Doğan Kuban’ın, geçmiş yıllarda “Kent ve Mimarlık Üzerine İstanbul Yazıları” adıyla yine YEM Yayın tarafından farklı formatlarda yayımlanan eserinin yeni kuşakların da bu eşsiz içeriğe ulaşabilmesi amacıyla, yeni baskı, kağıt teknikleri ve boyut seçilip kapak tasarımı yenilenerek yayımlandı.

Prof. Doğan Kuban, 1953’ten bu yana İstanbul kentinin tarihçisi ve yazarı olan bir İstanbullu’nun gözüyle, İstanbul’u, betimlemeden çok eleştirel gözlemlere ağırlık veren bir üslupla irdeliyor. Mimarın, plancının ve bilinçli aydınların içinde yaşadıkları bu kenti sevmeleri kadar sorgulamalarının da önemine dikkat çekiyor.

Doğan Kuban, İstanbul’un Romalı-Bizanslı kimliğinden bugüne uzanan süreçte yaşadığı gelişim ve değişimi yapılar, meydanlar, mimarlar, hükümranlık kuran kültürler ve onların yaklaşımları üzerinden çok geniş bir perspektifte ele alıyor; adeta kadim kentin tam anlamıyla bir biyografisini sunuyor. Kentin kültürel kimliğinden planlamasına, arkeolojisinden ulaşımına, Batılılaşma çabalarından yasadışılığa karşı verdiği savaşa kadar çok ayrıntılı bir değerlendirme yapıyor.

Bir yandan geçmişin gurur veren fakat giderek varlığı yeni kent kaosu içinde kaybolan mirasını, öte yandan geleceğin düşündürücü karanlığını dile getirdiği kitap aracılığıyla, okuyucuları tarihe sevgi beslemeye ve geleceği eleştirel bir yaklaşımla ele almaya davet eden Kuban, İstanbul’u “tam olarak anlamak” isteyenlere şöyle sesleniyor:

“Topografyanın ve tarihin mirası olmasa, İstanbul’da güzeli bulmanın artık çok zor olduğunu itiraf etmeliyim. Ancak İstanbul’un hâlâ yok edemediğimiz doğal mekânları var. Deniz ve tepelerle oluşan, kıyılarla insanın gözünü uzaklara sürükleyen mekânlar. Üsküdar’la Beşiktaş ve Eminönü arasında gidip gelirken, Bebek’ten Kandilli’ye geçerken, Kadıköy’den Köprü’ye gelirken, Sarayburnu’ndan Boğaz’a bakarken, köprülerden geçerken, kıyı yollarında dolaşırken, Boğaz’dan Karadeniz’e açılır ya da Karadeniz’den Boğaz’a girerken, Marmara’dan ya da Salacak’tan İstanbul’a bakarken, hangi kültür tabakasından gelirseniz gelin bakmaya doyamayacağınız güzellikler var. Hele bunları baharın dumanla kirlenmemiş bir sabahında, güneş sizi ısıtmaya başladığı zaman, İstanbul’un bir kıyısında, bir kahvesinde, hafif sisler içinde, Sisley’den bir tablo gibi algıladığınız zaman insanların yaptığı bütün kötülükleri unutabilirsiniz. Hafif bir kader ezikliğiyle belki affedebilirsiniz bile. Düşünceyi katmadığınız saf algı anlarında İstanbul’dan daha güzel bir kent olmadığını, dünyayı burada yaşadığınız için şanslı olduğunuzu bile düşünmeye başlayabilirsiniz...”

İÇİNDEKİLER

• Eski İstanbullu
• İstanbul mu? Hangi Kent?
• İstanbul’a Bakmak
• İstanbul’da Yaşamak İstanbul’u Yaşamak
• İstanbul’un Tarihini Yazmak
• İstanbul’un Kentiçi Arkeolojisi
• İstanbul’a Güzelleme
• İstanbul’un Romalı-Bizanslı Kimliği
• Osmanlı Döneminde Kentin Gelişmesi
• II. Bayezid’den Klasik Dönem Sonuna Kadar İstanbul
• Batılılaşma Dönemi
• 19. Yüzyıl Başından Cumhuriyet’e
• Cumhuriyet Dönemi
• İstanbul Geçmişinin Görsel Anıları: Gravürler
• İstanbul 1600 Yıllık Bir Müzedir
• Tarih Bahçesi İstanbul: Bir Uygarlık Projesi
• İstanbul: Osmanlı Kültüründe Kent Kavramının Doruğu
• İstanbul Yarımadası (ya da Suriçi) İçin Bir Koruma Yaklaşımı
• Ayasofya
• Osmanlı Dönemi Mimarisi
• Mimarların Yetişmesi
• Yazılı Kaynaklar
• Şantiye Örgütlenmesi
• Malzeme ve İnşaat
• Üslup Dönemleri ve Yapı Tipolojileri
• Sinan’ın Yaşamı ve Sanatına İlişkin Kaynaklar
• Sinan’ın Özel Yaşamına İlişkin Bilgiler
• Sinan’ın Mimarlığı
• Sinan’ın İstanbul’daki Yapıları
• Üslubu
• İstanbul Külliyelerinden Bir Arakesit ve Bazı Camiler
• Külliye Kavramı
• Şehzade Külliyesi
• Süleymaniye Külliyesi
• Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi
• Yenicami Külliyesi
• Sultanahmet Camisi ve Külliyesi
• Nuruosmaniye Külliyesi
• Meydanlar
• Aksaray
• Beyazıt
• Eminönü
• Laleli
• Boğaziçi
• Konut Mimarisi
• Cumhuriyet Dönemi
• Topkapı Sarayı
• İstanbul’un Batılılaşması ve Batılılığı
• Metropoliten İstanbul
• Yapılar Kentinden Yollar Kentine
• Göçün Belirleyiciliği
• Ulaşım: Yeni Planlama Parametresi
• Boğaziçi
• Kadıköy ve Üsküdar
• Liman
• Koruma Alanları
• İstanbul’un Kültürleşmesi
• İstanbul Kültürünün Belirsizliği
• İstanbul’un Kültürel İkilemleri
• Kentlileşememek
• ...Ve Kent Devleti Yuttu!
• Yasadışının Tarihsel Zorunluluğu
• Hâlâ Güzel Bir İstanbul Var
• Tarihî Anıtlar
• Sonsöz