Osmanlı Bürokrasisinde Gebzeli Memurlar (1879-1909)

128 s, s/b resimler, Türkçe.

Gebze’li tarihçi Recep Kankal, Osmanlı bürokrasisinde Gebzeli memurları kitap haline getirdi. Kankal, Gebze Belediyesi tarafından yayınlanan kitapla ilgili yaptığı açıklamada; “Osmanlı döneminde bir tarım şehri, cumhuriyet sonrasında ise sanayisi ile ön plana çıkan Gebze, Marmara’nın doğusunda yer almaktadır. Asya’dan Avrupa’ya geçiş noktasında, İstanbul’a olan sınırı ile jeopolitik olarak önemini geçmişten beri korumuştur. Gebze, Osmanlılar döneminde padişahların Anadolu ve doğuya yapacakları sefer güzergâhında yer almasıyla tarihi bir misyonu da yüklenmiştir. Özellikle de hac yolu güzergâhında bulunması hasebiyle seyyahların metinlerine konu olmuş ve Anadolu’ya giden yolda bir kavşak nokta olması nedeniyle değerini kaybetmemiştir. Tarihsel rolü ve coğrafi konumuyla bölgeye değer katan Gebze’nin Osmanlılar döneminde yaşayan memurları hakkında edindiğimiz veriler, bölgedeki sosyo-ekonomik hayata dair önemli bilgileri sunmaktadır. Sicill-i Ahval kayıtlarından ulaştığımız bu veriler, bölge tarihi açısından Gebze’nin kadim geçmişine katkı da sunmaktadır. Gebze doğumlu devlet memurları olarak ele aldığımız bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Sicill-i Ahval kayıtlarındaki 40 memur ile İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nde yer alan Ulema Sicil Dosyalarındaki 5 memurun hayatına dair bilgiler incelenmiştir. Bu çalışma sırasında Gebze’nin tarihsel olarak yazılı kaynaklarda geçen söylenişleri de dikkate alınmıştır.” Dedi. Kankal; “Başta Gebze ve Gekbuze kelimeleri olmak üzere Gekböze, Geğböze, Gekboza, Gekbize, Gekvize kelimelerine dair arşiv taraması yapılmıştır. Çıkan sonuçlara göre bulabildiğimiz 45 memurun tercüme-i hal varakaları latinize edilerek günümüz Türkçesine göre anlaşılır bir şekilde okuyucuya sunulmuştur. Gebze doğumlu memurların Osmanlı devlet kademelerinde hangi kurumlarda istihdam edildiği, hal, maaş, atama, terfi, taltif ya da ceza gibi kayıtlarda yer alan bilgileri Gebze hakkında yapılacak birçok çalışmaya kaynak niteliğindedir. Buna göre incelememizin ilk bölümünde, memurlara ait belgelerden edindiğimiz bilgiler dâhilinde istatistikî veriler çıkararak dört başlık altında inceledik. İkinci bölümde de memurların doğum tarihlerine göre sıralı olan biyografilerine yer verdik. Son kısmında ise bu kişilere ait sicil özetleri, tercüme-i hal varakalarının belge suretleri ile diğer ilgili belgeleri ekledik. Çalışmada, Gebze’nin 22 Mart 2008 yılındaki idari bölünmesinden sonra beldelikten çıkarak, ilçe hüviyeti kazanan Dilovası, Darıca, Çayırova doğumlu kişilerden bugün Dilovası’nda yer alan Demirciler ile Köseler’de doğan 2, Tavşancıl’da doğan 3 memur da incelenerek, böylelikle Dilovası’nda doğan 5 memurun biyografisine de yer verilmiştir. Ayrıca Darıca doğumlu 6 memurla birlikte Osmanlı döneminde Gebze’ye tabi olan şimdi Körfez ilçesinde yer alan Yarımca, Taşköprü ve Sipahiler doğumlu 3 memur ile Hereke’de doğan 3 memurun hayatı da incelenerek bu 6 kişi de listeye dâhil edilmiştir.