İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yunan-Roma Dönemi Pişmiş Toprak Smyrna Figürinleri Kataloğu - Varia Anatolica XXIX

Varia Anatolica XXIX

218 s, s/b resimler, XVI renkli levha, Türkçe-Fransızca çift dilli.

Müze-i Hümayun’un (İstanbul Arkeoloji Müzeleri) 1846’da Aya İrini’de bir tür eski eser deposu olarak kurulmasından, 1881’de Osman Hamdi Bey’in (1842-1910) idaresi altında kurumsal bir müzeye dönüşmesine kadar geçen yaklaşık kırk yıllık süre içinde oluşan koleksiyonlarla ilgili çok detaylı olmayan bazı kataloglar hazırlanmıştır. Ancak Müze-i Hümayun’daki ilk gerçekçi katalog çalışmaları Osman Hamdi Bey’in müdürlüğü döneminde başlamıştır.

Osman Hamdi Bey’in girişimleriyle Fransız arkeolog Gustav Mendel tarafından başlatılan müze katalog çalışmaları arasında, pişmiş toprak figürinler de yer almaktadır (1908). Mendel’in figürinler üzerinde sürdürdüğü tasnif çalışmalarında, Smyrna (bugünkü İzmir) antik kenti menşeili figürinler de mevcuttur. Ancak aradan geçen uzun süre içinde bu eserler üzerinde kapsamlı bir çalışma yapılamamıştır. Smyrna figürinleri üzerindeki son kapsamlı çalışma ise İstanbul Arkeoloji Müzeleri uzmanları Gülcan Kongaz ve M. Ece Çaldıran Işık ile Louvre Müzesi uzmanı Isabelle Hasselin Rous tarafından yapılmıştır.

20. yüzyılın başlarında, Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan sosyal ve siyasal gelişmelerle eş zamanlı olarak yapımına başlanan demiryolu inşa çalışmaları bu alanda çalışanların arkeolojiye olan ilgilerinin artmasına neden olmuştur. Artan bu ilgi sonucu ülke sınırları içinde ve dışında önemli koleksiyonlar oluşmuştur. Smyrna figürinleri de bu koleksiyonlardan meydana gelmiş ve farklı müzelere dağılmıştır. Müzemizde korunan Smyrna figürinleri bu süreçte oluşan iki ayrı koleksiyondan müzemize intikal etmiştir.

İlk grup, bir mühendis olan Paul Gaudin’in 1890’lı yıllarda İzmir bölgesindeki demiryollarında sürdürdüğü çalışmalar sırasında topladığı eserlerden, ikinci grup ise Prusyalı bir diplomat olan Joseph Maria von Radowitz’in (1839-1912) 1872 tarihinden itibaren, İstanbul’da diplomat olarak bulunduğu süre içinde edindiği zengin koleksiyonun İstanbul’dan ayrılırken müze tarafından satın alınması ile oluşmuştur.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri ile Louvre Müzesi uzmanlarının ortak çalışmaları sonucu Türkçe ve Fransızca olarak iki dilde, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü yayını olan Varia Anatolica dizisinden basılan katalog, Louvre Müzesi Başkanı ve Müdürü Jean-Luc Martinez ile dönemin İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü İsmail Karamut’un girişimleri sonucu ortak koleksiyonlara sahip iki kurum arasında işbirliği yapma fikrinden doğmuştur. Bu nedenle, kendilerine içtenlikle teşekkür ederim. Türk ve Fransız müzecilerin ortak emeği ile bilimsel verilerin ışığında hazırlanan İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yunan-Roma Dönemi Pişmiş Toprak Smyrna Figürinleri Kataloğu, bu alanda çalışan müzeci ve bilim insanlarının başvuracağı önemli bir kaynak olacaktır. Ayrıca katalog çalışmalarını özveri ile yürüten müzemiz uzmanları Gülcan Kongaz ve M. Ece Çaldıran Işık ile Louvre Müzesi uzmanı Isabelle Hasselin Rous’ya, kataloğun basımına yayınları arasında yer veren Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü yöneticilerine şükranlarımı sunarım. (Zeynep KIZILTAN İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü)

İçindekiler:

• Giriş
• İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndeki Smyrna Figürinleri Koleksiyonlarının Tarihçesi
• İstanbul’daki Smyrna Figürinlerinin Kataloğunun Sunumu
• İstanbul’daki Smyrna Figürinlerinin Üretimi ve Özellikleri
• Okuyucunun Dikkatine
• Katalog

I. KISIM
Smyrna’da Ele Geçen Figürinler

• I- İdeal tipler
• I-a Tanrılar ve Kahramanlar
• I-b Erkekler
• I-c Tanrıçalar
• I-d Kadınlar
• I-e Çocuklar
• II- Gerçekçi ve etnik tipler
• II-a Gerçekçi tipler
• II-b Aktörler
• II-c Etnik betimlemeler
• III- Groteskler: Patolojik tipler ve karikatürvari tipler
• III-a Erkekler
• III-a-1 Patolojik tipler
• III-a-2 Les caricatures / Karikatürvari tipler
• III-b Les femmes / Kadınlar 

II. KISIM
Geliş yeri belli olmayan, Smyrna’ya mal edilen figürinler

• I- İdeal tipler
• I-a Tanrılar ve Kahramanlar
• I-b Erkekler
• I-c Tanrıçalar
• I-d Kadınlar
• I-e Çocuklar
• II- Gerçekçi tipler
• III- Groteskler: Patolojik ve Karikatürvari tipler
• III-a Patolojik tipler
• III-b Karikatürvari tipler
• IV- Uzuvlar

Ekler:

• Helenistik dönemde ve Roma döneminde Doğu Akdeniz Yunan Dünyası’nın haritası
• Sözlük
• Bibliyografya

Dizinler:

• Genel Dizin
• İkonografik betimlemeler dizini
• Özel isimler dizini
• Karşılaştırma için adı geçen figürin dizini

Uyum Tablosu:

• Katalog numarasına göre uyum tablosu
• Müze envanter numarasına göre uyum tablosu
• Mendel kataloğu numarasına göre uyum tablosu

Karşılaştırma için konan resimlerin listesi
Fotoğraf kaynakçası
Renkli levhalar
Renkli levhaların tablosu