Aktüel Arkeoloji Sayı 71 (Eylül-Ekim 2019)

renkli resimler, Türkçe

71. SAYI - ESTETİK VE UYGARLIK

Uygarlığın estetik ile arasını açtığı, estetiği sadece bir şekle dönu¨ştu¨rdu¨ğu¨ bir zamanda yaşıyoruz. Estetik, antik çağlar boyunca kavramsal olarak çok bilinen ve u¨zerine du¨şu¨nu¨len bir ifade olmamasına rağmen yaşamının, sanatın ve felsefenin içinde normalleşerek içselleşmişti.

Modern çağda estetik, idealden daha çok u¨topyaya evrilmiş bir kelimeye dönu¨şmu¨ş, metalaşmış, dışsallaştırılmış göru¨nu¨r. Geçmiş uygarlıklara ait kalıntılar - ki bunlar antik çağda gu¨ndelik yaşamın bir parçasıydı - modern çağ insanı için estetik değer ifade ettiği için özel koşullar altında saklanıyor. Estetikten uzaklaşan hayal gu¨cu¨ kendine yeni du¨şu¨nceler sağlasın diye mu¨zeler, sergiler ve özel koleksiyonlar içinde yeniden u¨retilmeye çalışılıyor. Estetik, yaşamın ve toplumsal paydanın gerçekliğinden çıkarılıp u¨topik bir metaya dönu¨ştu¨kçe kentlerimiz ve buna bağlı tu¨m yaşam alanlarımız, gu¨nlu¨k kullanım gereçlerimiz, sanatsal u¨retimlerimiz kısacası her şey makineleşiyor, tek tipleşerek estetikten uzaklaşıyor. Çirkin kentler ve kopya yaşamsal alanlar yaratılıp buralarda yaşamaya mahkum edilmek, modern çağ insanını mutsuz ediyor.

Estetik sayısı ile uygarlık tarihinin farklı zamanlarında ve farklı u¨retimlerinde hayal gu¨cu¨nu¨n doğa ile insan ilişkisinde nasıl birleşip ayrıştığını gösteren birçok içeriği bir araya getirdik. Anlamı arayan ve onu gerçeklik ile deneyen sanatçıların ya da zanaatkarların ya da sıradan insanların gu¨nu¨mu¨ze ulaşmış eserleri ya da u¨rettikleri u¨zerinden uygarlığın nasıl ku¨ltu¨rel kırılmalar yaşadığını görebiliyoruz. Bazen bir kap u¨zerine bezenmiş yeni bir motif, bazen bir heykelde yakalanan bir duruş ya da bir mimari eserde göru¨len değişim uygarlığın hayal gu¨cu¨nu¨ bir sonraki aşamaya taşıyor. Estetik değerlerini, sanatsal hayal gu¨cu¨nu¨ kaybetmiş bir toplum olarak antik çağdan gu¨nu¨mu¨ze ulaşan ve birer gururumuz olan eserleri neden yok ederiz? Hasankeyf’in estetik birikimini ve bu birikimin altında yer alan ku¨ltu¨r şölenini bir beton yığınıyla neden yok ettiğimizi bir kez daha du¨şu¨nelim. Hasankeyf için geç değil!

İyi okumalar!